De belangrijkste operahuizen in Venetië

De lange en roemruchte geschiedenis van de operahuizen in Venetië gaat terug tot het begin van de zeventiende eeuw. In tegenstelling tot de meeste landen van Europa, waar opera nog een zaak was van het Koninklijk Hof, waren het juist de voorname adellijke families van Venetië die een eigen operahuis bezaten en deze openstelden voor de burgerij. Ook combineerden ze handel en plezier. Heel modern.

Het eerste commerciële operahuis in Venetië, Teatro Tron, werd in 1637 geopend. Uiteindelijk kwamen er in de loop van de zeventiende eeuw nog vijf grote operahuizen bij en een aantal kleinere. De Grimani’s en de Veniers bezaten de meeste en belangrijkste operahuizen. 

Vivaldi en het Teatro San Angelo
In 1677 werd het Teatro San Angelo geopend. Het lag in de Campo San Angelo, tegenover de Rialto-brug en was het eigendom van de families Marcello en Capello. Vanaf 1715 was Antonio Vivaldi, ‘de rode priester’ zoals zijn bijnaam luidde, verbonden aan dit operahuis, waar hij ruim honderd opera’s voor schreef. De opera’s van Vivaldi zijn tegenwoordig weer enorm populair en het ene na het andere muziekstuk van de componist wordt herontdekt, opgevoerd in concertzalen en operahuizen, op cd en dvd gezet.



Er werden niet alleen opera’s opgevoerd, maar ook toneelstukken van bijvoorbeeld Goldoni (de bekende achttiende-eeuwse Venetiaanse toneelschrijver) en Casanova. In 1803 moest het theater helaas sluiten en werd het afgebroken. Tegenwoordig staat het viersterren hotel NH Collection Palazzo Barocci op de plek van het voormalige theater.

Teatro Malibran
In 1678 werd het Teatro di San Giovanni Grisostomo geopend. Het was het derde theater van de familie Grimani en ook meteen het grootste, mooiste en rijkste theater van Venetië. Tegenwoordig functioneert het als dependance van het beroemde La Fenice onder de naam Teatro Malibran. Deze naam kreeg het theater in 1835. 


Het ging niet goed met het operahuis, er dreigde een faillissement. Toen geschiedde er een wonder. Maria Garcia Malibran, de bekendste en meest geliefde zangeres van haar tijd, was gecontracteerd voor een optreden in La Fenice. Toen ze hoorde van de problemen met het kleinere operahuis besloot ze het geld dat ze kreeg voor haar optreden in La Fenice aan het Teatro di San Giovanni Grisostomo te schenken. En ook nog twee avonden voor niets op te treden in het San Giovanni. Dit leverde zoveel inkomsten op dat het theater gered was en de toenmalige eigenaar besloot het operahuis naar haar te vernoemen. Na een ingrijpende restauratie werd het theater in 2001 heropend en kan nu weer in al haar schoonheid bewonderd worden.

Teatro Malibran
Calle Maggioni 5873, Cannaregio, Venetië

Teatro Goldoni
In 1622 werd het Teatro San Luca gesticht, ook wel Teatro Vendramin en Teatro Apollo genoemd. Inmiddels geniet dit theater bekendheid als Teatro Goldoni, genoemd naar Venetiës belangrijkste komedieschrijver uit de 18de eeuw Carlo Goldoni (1707-1793). Met zijn toneelstukken hervormde hij het Italiaanse toneel en portretteerde hij razendknap het dagelijks leven van de opkomende middenklasse in Venetie. In Nederland is hij vooral bekend door zijn stuk Een knecht van twee Meesters uit 1745. Hij was ook auteur van talrijke libretto’s voor komische opera’s, de zogenaamde ‘opere buffa’ waarvan er enkele op muziek zijn gezet door onder andere Joseph Haydn, Domenico Scarlatti en Antonio Vivaldi.

Carlo Goldoni heeft een eigen museum, het Museo Goldoni, gehuisvest in het geboortehuis van de toneelschrijver, het Palazzo Rizzo Centani aan de Calle dei Nomboli, Vooral het miniatuurtheater met poppetjes uit de commedia dell’arte en de binnenplaats met zijn prachtige 15de eeuwse trap zijn de moeite van een bezoekje waard. Het pand is in 1938 grondig gerestaureerd en huisvest, behalve het museum, ook het Centrum voor Theaterstudies.

In het Teatro Vendramin, later Teatro Goldoni werden de eerste 30 jaar alleen maar komedies opgevoerd. In 1653 werd het theater door brand verwoest. De nieuwe eigenaren, Andrea en Zanetta Vendramin, besloten het Vendramin te herbouwen binnen de onbeschadigde buitenmuren. In de tweede helft van de 17de eeuw ontstond er een conflict met de andere grote 'theaterfamilie' van Venetië, de Grimani's. De Vendramins dreigden hun bezit te verliezen maar slaagden er uiteindelijk in het eigenaarschap over het theater te behouden.

Het theater kreeg een ‘boost’ toen Carlo Goldoni werd gecontracteerd (vanaf 1753). Hij kreeg de kans om het Italiaanse toneel te hervormen naar zijn grote voorbeeld, de Franse toneelschrijver Moliere en schreef bijna al zijn stukken voor het Vendramin. De populariteit van zijn werk vormde een serieuze bedreiging voor de programmering van de theaterhuizen van de Grimani’s.



Ook in de 19de eeuw slaagde het theater erin zijn positie te behouden als serieus toneelhuis. In de jaren zestig van de 20ste eeuw moest het gebouw hoognodig gerenoveerd worden. Dit gebeurde onder supervisie van de gemeente, die ruim 10 jaar lang het theater bestuurde. Sinds 1992 valt het Teatro Goldoni samen met het Teatro Giuseppe Verdi in Padua onder de koepelorganisatie Teatro Stabile del Veneto. Of er nog nazaten van de Grimani’s en de Vendramins in het bestuur zitten is niet bekend. Een bezoek aan het Teatro Goldoni is zeker de moeite waard.

Teatro Goldoni
San Marco 4650/B, Venetië

Teatro la Fenice
Het Teatro La Fenice (de Feniks) is één van de belangrijkste en beroemdste muziektempels ter wereld. In 1792 opende het neo-classicistische gebouw zijn deuren in Venetië, nadat het operahuis San Benedetto in 1774 was afgebrand. Zodra het herbouwd was brak er een juridisch dispuut uit tussen de grondeigenaars, de familie Venier, en het bedrijf dat het theater runde. Het bedrijf besloot uiteindelijk een eigen operatheater te bouwen op Campo San Fantin.

En dit werd La Fenice, refererend aan het wapenfeit dat het bedrijf de slag met de Veniers had overleefd. De keuze van de naam bleek niet erg gelukkig, want ook La Fenice werd, tot twee keer toe (in 1836 en 1996), door brand verwoest. Maar zoals het een feniks betaamt verrees ze elke keer weer in volle glorie uit haar as.



La Fenice werd op Hemelvaartsdag,16 mei 1792, ingewijd met de opera I Giochi di Agrigento van Giovanni Paisiello (vooral bekend vanwege zijn ‘Il Barbiere di Siviglia) en sindsdien is het theater uitgegroeid tot een van de belangrijkste operahuizen ter wereld. Veel - nu nog steeds - bekende en geliefde opera’s van bijvoorbeeld Gioacchino Rossini, Vicenzo Bellini, Giuseppe Verdi en Gaetano Donizetti, beleefden in La Fenice hun première. In de 20ste eeuw schreven componisten als Britten, Stravinsky, Nono, Berio en Bussotti speciaal stukken voor La Fenice.

Nadat het theater in 1996 voor de tweede keer door brand was verwoest duurde het vijf jaar voordat serieus begonnen werd met de reconstructie. Uiteindelijk slaagde een team van tweehonderd stukadoors, houtbewerkers en andere ambachtslieden erin om in 650 dagen de ambiance van het oude theater opnieuw te creëren. Kosten: negentig miljoen euro.



La Fenice werd herbouwd in 19e-eeuwse stijl op basis van een ontwerp van architect Aldo Rossi. Er werd bij het ontwerp gebruik gemaakt van foto's van de beginscènes van Senso (een film van Luchino Visconti uit 1954 met Alida Valli en Farley Granger in de hoofdrollen). Het theater opende zijn deuren opnieuw op 14 december 2003 met muziek van Beethoven, Wagner en Stravinsky. De eerste operaproductie was La Traviata, in november 2004.

Het operaseizoen loopt van januari tot juli en van september tot oktober. Op de website van Teatro La Fenice moet je vroeg van tevoren boeken, want operakaartjes zijn snel uitverkocht. Dagelijks worden er rondleidingen georganiseerd en binnen kan je koffie drinken. Een absolute aanrader!

Gran Teatro La Fenice 
Campo San Fantin 1965. Venetië

Reageer op dit artikel

Mail de redactie

Deel dit artikel!