Fotografeer eens een waterput in Venetië

Een opvallend fenomeen in Venetië is de waterput: de vera da pozzo of putkransen, het zichtbare gedeelte van de waterput. Als je goed kijkt zie je zo overal in Venetië: op verstilde binnenplaatsen en op onbekende pleintjes.

Meestal loop je er onnadenkend aan voorbij. Door jezelf een doel te stellen – bijvoorbeeld de waterputten in Venetië te fotograferen – kom je al dwalend, nieuwsgierig snellend van hoek naar hoek of er misschien een put te zien is, op de meest prachtige plekken. Het andere Venetië...

Venetie_waterput

Waterklokje
Ten tijde van de Republiek zijn ze overal in Venetië gebouwd, deels op particulier initiatief, deels voor openbaar gebruik. Het stadsbestuur van Venetië vond dat iedereen over zuiver drinkwater moest kunnen beschikken.

Deze publieke waterputten werden twee maal per dag opengesteld door de wijkmeesters. Zij beschikten over de sleutel van de putdeksel en waakten over de kwaliteit en kwantiteit van het water. Bij openstelling luidde er een speciaal klokje, dat door iedereen herkend werd als het waterklokje.

Venetie_waterput

Fraaie putkransen
Die eeuwenoude, decoratieve putten (waarvan men vermoed dat er nog zo’n 2500 zijn in Venetië) staan nog steeds overal in de stad, al zijn de meeste niet meer in gebruik en afgesloten met een deksel. Op je zwerftocht door Venetië ontdek je dat geen waterput hetzelfde is. Dat maakt ze ook zo attractief om te fotograferen.

De putkransen zijn vaak fraai bewerkt met bas-reliëfs, meestal met wapenschilden van de adellijke families die garant stonden voor vers water. Je vindt waterputten uit de Byzantijnse tijd, de oudste, de Gotiek, Barokke putten en waterputten uit de 19de eeuw. De enige 19de-eeuwse put die het waard is om genoemd te worden is die op de Campo San Polo. Met zijn achtkantige vorm en een basement met zestien kanten is dit de grootste waterput van Venetië (320 cm).

Venetie_waterput

Uniek ambacht
De waterputten werden gebouwd door speciale pozzeri, een ambacht dat van vader op zoon werd doorgegeven. De putten zijn meestal vijf meter diep. Onder het plaveisel bevindt zich een grote bak met zand waarin het regenwater werd opgevangen en gefilterd.

De wanden van het opvangbekken zijn bekleed met klei waardoor het regenwater niet wegliep en het zoute water van de lagune er niet in kon doordringen. Via vier stenen roosters liep het regenwater in de vergaarbak. Aan die stenen roosters kun je zien hoe groot de vergaarbak is. Midden in die grote bak werd een schacht gemetseld, met onderin openingen, zodat het gefilterde regenwater de put in kon lopen en met emmers naar boven gehaald werd.

Vergiftiging
De inwoners van Venetië waren enorm bang voor vergiftiging van het water in de putten. Geregeld werden er dan ook zondebokken gevonden die hiervan verdacht werden (Joden, heksen, ketters). In de 19de eeuw ontdekte men dat het om ziektekiemen van ontbindende lijken ging, die in het water doordrongen. Dit was mogelijk omdat sommige waterputten bij begraafplaatsen gebouwd waren. Pas in 1807 kwam er een eind aan de praktijk om de doden in Venetië zelf te begraven. Napoleon verordonneerde dat de overledenen voortaan op het eiland San Michele begraven moesten worden.

Venetie_waterput